Türkiye’de kalmak isteyen yabancılara başvurmaları halinde eğer şartları taşıyorlar ise ikamet izni adı altında izin belgesi verilmektedir. Bu izin, yabancıların Türkiye’de kalabilmeleri adına verilen izin anlamına gelmektedir. Vize süresinden itibaren veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da 90 günden fazla kalmak isteyen yabancıların ikamet izni alması zorunludur. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 19. maddesinde ikamet izni tanımlanmıştır:
“Türkiye’de, vizenin ya da vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan günden fazla kalacak yabancıların ikamet izni almaları zorunludur. Oturma izni, altı ay içinde kullanılmaya başlanmadığında geçerliliğini kaybeder.”
Bu sebeple yabancıların uzun süre ülkede bulunmayı talep etmesi halinde başvuru yapmaları gerekmektedir.
İkamet izni almak isteyen yabancılar öncelikle e-ikamet isimli web sitesinden randevu başvurusunda bulunmalıdır. Söz konusu internet üzerinden başvuru, randevu öncesindeki ön aşamadır. Bu başvuru sonucunda yabancıya gerekli belgeleri topladıktan sonra gideceği Göç İdaresi ile randevu gün ve saati verilmektedir. Randevu günü ve saatinde başvurulan ikamet izni için gerekli olan belgelerin toplanması ve ilgili Göç İdaresine başvuruya gidilmesi gerekmektedir. Bu şekilde başvuru süreci tamamlanmaktadır. Haklı bir sebebi olmadan randevu gününde Göç İdaresinde hazır şekilde bulunmayan yabancının başvurusu hiç yapılmamış gibi devam edilir.
İkamet izni başvurusu tamamlandıktan sonra yabancının dosyası hazırlanır ve ikamet iznine uygunluğunun tespiti amacıyla ilgililer tarafından incelemeye alınır. Başvurular işleme alınma tarihinden itibaren en geç 90 gün içinde sonuçlandırılır. Bu süre bilgi ve belgelerin eksiksiz şekilde yetkili makama teslim edildiği tarihten itibaren başlar ve sürenin uzaması halinde yabancıya bu konuda bilgi verilir. Yabancılar başvuru yaptıktan sonra başvurularının hangi aşamada olduğunu veya sonucunu görüntüleyebilmek için e-ikamet isimli web sitesinde yer alan ikamet izni sorgulama ekranını kullanabilmektedir.
Bir yabancının, vatandaşı olmadığı bir ülkedeki haklardan yararlanabilmesi için kural olarak o ülkede bulunuyor olması ve o ülkenin sınırlarına yasal yollardan giriş yapmış olması gerekmektedir. Türkiye’ye yasa dışı yollardan girmiş olan ve yasa dışı kalan yabancıların ikamet izni almaları mümkün değildir. İkamet izni kapsamında ülkede kalmak isteyen yabancıların öncelikle yasaya uygun şekilde giriş yapmaları gerekmekte olup, Türkiye’ye giriş çıkışların yasal olması için sınır kapılarının kullanılması gerekmektedir.
Her ikamet izni türünün farklı farklı şartları olsa da Türkiye’de ikamet izni sahibi olabilmek için; Türkiye’ye girişine izin verilmeyen kişilerden olmamak ve vize verilmeyecek kişilerden olmamak genel şartlardandır. Yabancı tarafından hangi tür ikamet izni alınmak isteniyorsa ayrıca o türe ilişkin şartların tamamen sağlanıyor olması gerekmektedir.
Yabancılar ikamet iznine ilişkin başvuruyu bizzat yapabilecekleri gibi vekilleri aracılığıyla da gerçekleştirebilirler.
